Chiều 24/12, mọi người trong công ty sản xuất dầu nhớt của Ngọc Dung ở phường Giảng Võ, Hà Nội xôn xao, bàn luận về đề xuất liên quan đến kỳ nghỉ Tết Dương lịch của Bộ Nội vụ. "Hầu hết đều tỏ ra không hào hứng với kỳ nghỉ dài này", Dung nói. "Cuối năm công việc rất nhiều, nghỉ dài sẽ gây xáo trộn và tồn đọng".

Là nhân viên kinh doanh của một công ty nhà nước, Dung vốn định đi làm ngày thứ 6 (2/1) để giữ số ngày công và tiết kiệm chi phí. Nhưng lịch nghỉ "từ trên trời rơi xuống" đẩy cô gái 27 tuổi vào thế kẹt.

"Nghỉ dài mà không thể về quê vì giờ vé xe khách đã hết, tôi mắc kẹt giữa Thủ đô với chi phí sinh hoạt đắt đỏ không để làm gì", Dung nói. Suốt buổi chiều "săn" vé giờ chót không được, Dung đành đặt vé tàu khứ hồi với giá gần 1,8 triệu đồng, cao hơn ngày thường 600.000 đồng - khoản tiền cô cho rằng lãng phí vì không lâu nữa sẽ đến kỳ nghỉ Tết Nguyên đán.

Phương án của Bộ Nội vụ là hoán đổi ngày làm việc thứ 6 (2/1/2026) sang làm bù vào thứ 7 tuần kế tiếp, tức 10/1/2026. Nếu được thông qua, kỳ nghỉ Tết Dương lịch năm 2026 của công chức, viên chức sẽ kéo dài từ thứ 5 đến hết chủ nhật, tức từ ngày 1 đến 4/1/2026. Kỳ nghỉ Tết Nguyên đán sẽ diễn ra gần 1,5 tháng sau đó (từ ngày 14/2/2026).

Một nữ sinh Hà Nội ra bến xe Nước Ngầm về quê nghỉ Tết Dương lịch, ngày 31/12/2024. Ảnh: Nga Thanh

Gia đình anh Phạm Hùng, 32 tuổi, ở phường Nam Từ Liêm cũng rơi vào cảnh "tiến thoái lưỡng nan". Anh muốn về quê nhưng vợ anh, chị Thu Hương, làm việc tại một công ty xuất nhập khẩu, phản đối vì tháng 12 là cao điểm công việc cuối năm, chị không thể rời máy tính dù chỉ một ngày.

Kỳ nghỉ hoán đổi còn tạo ra khoảng trống lớn trong việc chăm sóc con cái. "Trường mầm non đóng cửa, tôi vừa phải ôm laptop xử lý việc công, vừa phải trông hai đứa trẻ hiếu động. Nghỉ lễ kiểu này còn mệt hơn đi làm", chị Hương than thở.

Theo chị, kỳ nghỉ dài chỉ ý nghĩa với người có điều kiện kinh tế và lao động trong khối hành chính - sự nghiệp. Khảo sát của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng ghi nhận 38% người lao động muốn giữ nguyên lịch nghỉ một ngày để tránh xáo trộn sản xuất và không phải đi làm bù.

Trên các diễn đàn mạng xã hội, những luồng ý kiến phản đối tập trung vào ba lý do chính: Đề xuất đưa ra quá sát ngày lễ khiến người dân không thể chủ động đặt vé tàu xe; Khối doanh nghiệp tư nhân dù không chịu tác động trực tiếp bởi quyết định này nhưng công việc vẫn có thể liên thông với khối hành chính - nhà nước nên vẫn bị ảnh hưởng; Việc đi làm bù vào thứ 7 thường mang lại năng suất không cao do tâm lý uể oải sau kỳ nghỉ dài.

Theo ông Lê Công Năng, Chủ tịch Diễn đàn Doanh nhân Việt Nam, kỳ nghỉ kéo dài thiếu chuẩn bị dễ làm gián đoạn vận hành, chậm giao dịch và bỏ lỡ cơ hội kinh doanh nên không ít đơn vị chủ động chọn làm việc.

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn và thiên tai liên tiếp, doanh nghiệp mong muốn duy trì hoạt động là điều dễ hiểu. "Tuy nhiên, chi phí trả lương ngoài giờ chắc chắn tăng áp lực tài chính, ảnh hưởng lợi nhuận ngắn hạn của doanh nghiệp nhỏ và vừa", ông Năng nói.

Cũng theo ông, nghỉ lễ cần được nhìn nhận như khoảng thời gian tái tạo năng lượng, không phải gánh nặng cho doanh nghiệp hay áp lực cho người lao động. Đơn vị kinh doanh nên chủ động xây dựng mô hình làm việc linh hoạt để duy trì hiệu quả và đảm bảo quyền lợi nghỉ ngơi.

Về lâu dài, ông Năng kiến nghị chính sách nghỉ lễ cần linh hoạt hơn, cho phép thỏa thuận giữa các bên nhằm cân bằng hài hòa kinh tế và chất lượng sống.

Nút giao An Phú, TP Thủ Đức, TP HCM đông đúc phương tiện di chuyển về quê nghỉ lễ dịp 30/4-1/5 gây ùn tắc cục bộ. Ảnh: Quỳnh Trần

Lý giải về phản ứng trái chiều này, chuyên gia tâm lý Trịnh Trung Hòa cho rằng đây là xung đột giữa nhu cầu phục hồi và nhu cầu ổn định. Một bộ phận người lao động rơi vào trạng thái "stress do thay đổi đột ngột" khi kế hoạch tài chính, con cái bị phá vỡ. Ngược lại, nhóm ủng hộ có tâm lý "nghỉ bù", muốn tận dụng mọi cơ hội để giải tỏa áp lực cuối năm.

Ông Hòa nhận định, sự xáo trộn này khiến cảm xúc của người dân bị phân cực mạnh mẽ tùy thuộc vào hoàn cảnh cá nhân của mỗi người.

PGS.TS Phạm Ngọc Trung, nguyên Trưởng khoa Văn hóa và Phát triển (Học viện Báo chí và Tuyên truyền), nhận định hoán đổi ngày làm việc phù hợp với công chức, góp phần kích cầu du lịch - mô hình mà Nhật Bản, Hàn Quốc đang áp dụng hiệu quả. Tuy nhiên, ông lưu ý những bất cập với khối tư nhân và lao động thu nhập thấp. Trong giai đoạn nước rút cuối năm, nhiều đơn vị cần duy trì nhịp độ sản xuất liên tục để thu hồi vốn, chi trả lương thưởng, nên việc ngắt quãng lịch làm việc gây khó khăn lớn.

"Kinh tế chưa phục hồi hoàn toàn, giai đoạn nước rút cuối năm nhiều người ưu tiên thu nhập hơn là nghỉ lễ", ông Trung nói và nhấn mạnh, một chính sách nghỉ lễ tối ưu cần đảm bảo tính hài hòa, tránh sự bị động trong khâu kế hoạch.

Hệ lụy nhãn tiền nhất là áp lực giao thông. Đại diện nhà xe An Phú Quý (chuyên tuyến Hà Nội - Nghệ An) cho biết vé chiều đi 31/12 và về 4/1 đã "cháy sạch" dù đơn vị có đến 9 xe khách loại 30-40 chỗ. "Riêng trong chiều 24/12, số lượng khách gọi điện thoại đặt vé tăng đột biến nhưng chúng tôi buộc phải từ chối do hết chỗ", người này nói.

Các ga tàu hỏa về miền Trung cũng ghi nhận tình trạng tương tự.

Để dung hòa, các chuyên gia khuyến cáo chủ doanh nghiệp nên linh hoạt theo nguyện vọng nhân viên. Với người muốn duy trì thu nhập, đơn vị nên bố trí làm thêm để vừa đảm bảo tiến độ, vừa giảm áp lực tài chính cho người lao động.

Theo Song Nga - Quỳnh Nguyễn; vnExpress