Thách thức từ quy định mới của EU

Các chuyên gia cho biết, trong vài năm gần đây, Liên minh châu Âu (EU) cùng nhiều quốc gia thành viên như Đức, Pháp, Hà Lan đã ban hành và chuẩn bị thực thi hàng loạt quy định pháp lý mới về giám sát, đánh giá và phòng ngừa rủi ro liên quan đến quyền con người và môi trường trong chuỗi cung ứng – gọi chung là "thẩm định chuỗi cung ứng".

Hai văn bản tiêu biểu là Luật Nghĩa vụ thẩm định chuỗi cung ứng của doanh nghiệp (Đức) và Chỉ thị về thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (EU). Đây là những quy định được đánh giá toàn diện, chặt chẽ nhất hiện nay, áp dụng không chỉ với doanh nghiệp châu Âu mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới các đối tác nước ngoài – trong đó có Việt Nam.

Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế VCCI Đậu Anh Tuấn nhận định, các quy định mới của EU sẽ tạo ra thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp Việt Nam. Dù không phải đối tượng trực tiếp của luật, song với vai trò là nhà cung ứng nguyên liệu, sản xuất, logistics, vận chuyển, doanh nghiệp Việt buộc phải tuân thủ các yêu cầu về minh bạch, môi trường và quyền con người nếu muốn duy trì hợp tác với đối tác châu Âu.

Khảo sát nhanh của VCCI (tháng 7–8/2025) cho thấy 59,3% doanh nghiệp chưa từng nghe về các quy định này, 36,6% chỉ mới nghe nói nhưng chưa hiểu cụ thể.

Khoảng cách lớn giữa chính sách đang thay đổi ở châu Âu và sự sẵn sàng của doanh nghiệp Việt là vấn đề đáng lưu tâm.

Tại hội thảo, đại biểu, hiệp hội và doanh nghiệp đã cùng phân tích chi tiết các quy định của Đức và EU: hiệu lực, đối tượng áp dụng, nghĩa vụ, chế tài vi phạm; đồng thời xác định nhóm doanh nghiệp chịu tác động, như cung cấp nguyên liệu, chế biến, bao gói, vận chuyển, để có lộ trình thích ứng cụ thể.

Chủ động thích ứng – xây dựng lòng tin

Theo VCCI, doanh nghiệp Việt cần chủ động xây dựng năng lực về thẩm định chuỗi cung ứng, đặc biệt trong lĩnh vực lao động và môi trường – hai yếu tố cốt lõi được EU nhấn mạnh.

Khi được khách hàng hoặc đối tác châu Âu yêu cầu phối hợp thẩm định, doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ yêu cầu, soi chiếu với pháp luật trong nước, xác định trách nhiệm cụ thể và phối hợp chặt chẽ trong triển khai. Nên đưa nội dung thẩm định chuỗi cung ứng vào kế hoạch hoạt động thường xuyên, tạo các kênh hỗ trợ doanh nghiệp thành viên, giúp họ đáp ứng yêu cầu từ thị trường EU.

Các cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực lao động, môi trường, sản xuất, xuất khẩu và thương mại quốc tế cũng cần tham gia hỗ trợ doanh nghiệp; nhận diện, cảnh báo rủi ro vi phạm các tiêu chuẩn; đồng thời xác nhận, chứng nhận phù hợp theo yêu cầu của đối tác châu Âu.

Theo VCCI, doanh nghiệp Việt cần chủ động xây dựng năng lực về thẩm định chuỗi cung ứng.

Bà Vanessa Steinmetz, Giám đốc Viện FNF Việt Nam, cho biết: "Thị trường châu Âu là một trong những điểm đến xuất khẩu quan trọng nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, cách thức tiếp cận đang thay đổi mạnh mẽ. Việc giúp doanh nghiệp nắm bắt kịp thời các quy định mới sẽ góp phần định hình chiến lược xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu trong thời gian tới".

Theo bà Vanessa, đáp ứng yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội xây dựng lòng tin giữa nhà sản xuất – nhà cung cấp – người tiêu dùng. Doanh nghiệp thể hiện được minh bạch, trách nhiệm và quản trị tốt sẽ có lợi thế cạnh tranh vượt trội và vị thế bền vững hơn trên thị trường quốc tế.

Việt Nam hiện là mắt xích quan trọng trong nhiều chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt ở các ngành dệt may, da giày, điện tử, nông sản, thủy sản... Trong bối cảnh thương mại quốc tế nhiều biến động, EU vẫn là thị trường xuất khẩu ổn định và tiềm năng của Việt Nam.

Việc tuân thủ các quy định thẩm định chuỗi cung ứng không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì đơn hàng, tránh rủi ro pháp lý, mà còn góp phần nâng cao hình ảnh quốc gia, khẳng định vị thế Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu bền vững và có trách nhiệm.

Theo Kim Oanh-Báo Xây Dựng