Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn nhấn mạnh: "Hội thảo là dịp để các nhà quản lý, chuyên gia, nhà nghiên cứu chia sẻ, góp ý hoàn thiện các phương án cải tạo, sửa chữa cầu Long Biên, đồng thời phát huy giá trị lịch sử, văn hóa độc đáo của cây cầu. Thành công của hội thảo sẽ góp phần tô thắm nhịp cầu hợp tác giữa TP Hà Nội và Cộng hòa Pháp".

Toàn cảnh Hội thảo quốc tế "Nghiên cứu cải tạo và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa cầu Long Biên".

Cầu Long Biên - di sản hơn 120 năm tuổi

Cầu Long Biên (tên cũ là cầu Paul Doumer) là công trình thép do hãng Daydé & Pillé (Pháp) thiết kế, hoàn thành năm 1902. Đây là cây cầu đường sắt duy nhất kết nối khu vực lõi đô thị Hà Nội với các tỉnh phía Bắc, đồng thời là chứng tích lịch sử trong hai cuộc kháng chiến. Trải qua hơn 120 năm khai thác, cầu đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều lần phải sửa chữa tạm thời để đảm bảo an toàn.

Dự án nghiên cứu cải tạo cầu Long Biên do Chính phủ Pháp tài trợ thông qua Quỹ FASEP, với tổng kinh phí 710.510 euro (hơn 22 tỷ đồng), được triển khai trong 11 tháng. Công ty Artelia đã khảo sát tổng thể hiện trạng, xây dựng mô hình 3D cho toàn bộ 19 nhịp cầu, phân tích ảnh hưởng khí hậu - thủy văn, đề xuất các giải pháp gia cố khẩn cấp, sửa chữa trung và dài hạn, cùng kịch bản sử dụng lâu dài.

Đại diện Artelia cho biết: "Kết quả khảo sát "đã cung cấp mô hình tính toán cầu Long Biên với độ tin cậy cao, làm cơ sở đề xuất giải pháp vừa đảm bảo an toàn, vừa gìn giữ cây cầu như một "bảo tàng sống" của Hà Nội".

Cầu Long Biên (tên cũ là cầu Paul Doumer) là công trình thép do hãng Daydé & Pillé (Pháp) thiết kế, hoàn thành năm 1902.

Ý tưởng khai thác giá trị di sản

Tại hội thảo, ông Emmanuel Cerise, Giám đốc PRX-Vietnam chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn cầu kim loại ở Pháp: "Xếp hạng di sản không chỉ là bảo vệ nguyên trạng, mà còn mở ra cơ hội để tái định nghĩa chức năng, đưa cây cầu trở lại đời sống đô thị".

Ông Emmanuel Cerise đề xuất Hà Nội cần xác định rõ công năng mới cho cầu Long Biên, có thể tiếp tục duy trì đường sắt, dành cho hai bánh, người đi bộ hoặc biến thành không gian văn hóa - du lịch.

KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội khuyến nghị sử dụng công nghệ GIS và BIM để phân tích tác động xã hội môi trường trước khi quyết định chuyển đổi chức năng cầu.

Ông Ánh cảnh báo: "Tình trạng lấn chiếm hành lang đường sắt, ùn tắc tại các rào chắn và ngập lụt khu vực chân cầu cần được xử lý đồng bộ nếu muốn khai thác hiệu quả cây cầu trong tương lai".

Đáng chú ý, nhóm studioMilou và Taseco trình bày ý tưởng khai thác các ô vòm đá của cầu thành không gian triển lãm, thương mại, café, hình thành "trục tản bộ" kết nối bờ sông với khu phố cổ.

Đại diện studioMilou nhấn mạnh: "Chúng tôi mong muốn biến các vòm cầu thành không gian mở, nơi người dân và du khách có thể cảm nhận nhịp sống Hà Nội ngay dưới bóng cầu". 

Đề xuất thí điểm mở 4 vòm (61-64) để lấy ý kiến cộng đồng trước khi triển khai diện rộng, bảo đảm an toàn kỹ thuật và hài hòa cảnh quan phố cổ.

Các ý kiến tại hội thảo thống nhất rằng cải tạo cầu Long Biên cần hài hòa giữa yêu cầu kỹ thuật, an toàn giao thông và bảo tồn giá trị văn hóa - lịch sử. Những kiến nghị, sáng kiến từ hội thảo sẽ được đưa vào báo cáo cuối kỳ, làm cơ sở để UBND TP Hà Nội lựa chọn phương án tối ưu.

Việc cải tạo không chỉ nhằm gìn giữ một công trình hơn 120 năm tuổi, mà còn mở ra cơ hội tái thiết không gian hai bờ sông Hồng, tạo động lực phát triển đô thị bền vững cho Thủ đô.

Theo Tuyết Hạnh-Báo Xây Dựng